Gulden sleutelbloem – een plant met een bijzondere eigenschap: heterostylie
De Latijnse naam voor de Sleutelbloem is Primula. Bij ieder tuincentrum en in bijna iedere Nederlandse tuin vind je Primula’s. Het woord ‘primula’ is afgeleid van het woord primus dat ‘eerste’ betekent. De plant kreeg deze naam omdat de bloemen van de Sleutelbloem als een van de eerste in het voorjaar verschijnen.
In het wild komen er in Nederland drie soorten van de Sleutelbloemfamilie voor: De Gulden sleutelbloem, de Stengelloze sleutelbloem en de Slanke sleutelbloem. Bij de afdeling Ecologie van de gemeente Amersfoort was bekend dat er in de omgeving van de Stichtse Rotonde, Sleutelbloemen gezien waren. Het was niet bekend om welke soort het ging. Reden om een onderzoek te doen.
Het gras was nog zeer kort. Daardoor waren op afstand te planten al snel zichtbaar. Net zoals een Paardenbloem op tientallen meters afstand direct opvalt, zo zijn ook de trosjes gele bloemen op hun slanke stengels van de Sleutelbloem makkelijk op afstand te zien. Het was al snel duidelijk dat het om de Gulden sleutelbloem ging. Als de plant een stijve opgaande bloemstengel heeft met aan de top een scherm (trosje) bloemen dan gaat het of om de Gulden sleutelbloem of om de Slanke sleutelbloem. Bij de Stengelloze sleutelbloem – de naam zegt het al – ontbreekt de bloemstengel en rusten de bloemen van het scherm op de wortel van de plant. De planten in het gras bij de Stichtse Rotonde waren eidooiergeel van kleur.
Een eerste aanwijzing dat het om de Gulden sleutelbloem ging. Een tweede ‘bewijs’ was de korte beharing aan de onderzijde van de bladsteel. Bij de Slanke sleutelbloem zijn dat lange afstaande haren. Een derde aanwijzing waren de oranjegele vlekken op de keel van de bloem. Bij de Slanke sleutelbloem is dat een ring van donkerder vlekken.
Volgens Wikipedia verwijst de naam ‘Sleutelbloem’ naar een oude legende waarbij Petrus zijn mooie sleutelbos met gouden sleutels uit zijn handen liet vallen waardoor deze op aarde terecht kwam. Toen hij de sleutelbos, met de gouden sleutels, opraapte groeide daar een plantje met een stralende tros goudgele bloemen.
Er is iets heel bijzonders aan de hand met de Sleutelboem. Bij alle drie de soorten is vaak sprake van het verschijnsel ‘heterostylie’. Dat betekent dat binnen één en dezelfde plantensoort planten voorkomen met stijlen van verschillende lengte waarbij ook de plaatsing van de meeldraden verschillend is. Er zijn bloemen met een korte stijl en hoger geplaatste meeldraden en er zijn planten met een lange stijl die ver boven de meeldraden uitsteekt. Dat kan per plant verschillen. Wel zijn alle bloemen van één plant van hetzelfde type. Bij de Stichtse Rotonde ging het om ongeveer 40 bloeiende planten. Het was geen enkel probleem exemplaren van beide typen te vinden.
Op de pagina’s Stadsplanten van Amersfoort proberen wij vooral aandacht te geven aan planten die algemeen voorkomen in een bepaalde tijd van het jaar. Dat geeft de grootste kans dat de beschreven plant eenvoudig op dat moment gevonden kan worden in de eigen omgeving. Daarnaast melden wij uiteraard ook vondsten van bijzondere, zeldzame planten.
