Canadese guldenroede – De beharing verraadt de soort
Het is in deze tijd van het jaar bepaald niet moeilijk om Guldenroede te vinden. In tuinen, wegbermen, braakliggende stukjes land,…. overal zie je de wuivende, goudgele bloemtrossen van de Guldenroede. In 99 procent van de gevallen gaat het om de Late guldenroede. Een enkele keer gaat het om de Canadese guldenroede. En nog minder vaak gaat het om de Echte guldenroede. In Amersfoort ken ik maar één vindplaats van de Canadese guldenroede. Het is een bijzondere vindplaats want de plant groeit op één van de kademuren van een stadsgracht. Deze bijdrage aan “Stadsplanten van Nederland” is dus opgedragen aan de Canadese guldenroede maar de andere twee soorten komen ook ruim aan bod.
Alle drie de soorten Guldenroede hebben zowel buis- als lintbloemen. De soort behoort dus tot de composieten. De echte guldenroede is de enige van de drie soorten die hier echt thuis hoort. De Canadese- en de Late guldenroede zijn al lang geleden ingevoerd als tuinplant en als een plant die bijzonder in trek is bij honingbijen en andere insecten. Behalve dat de planten veel nectar bevatten, bloeien de planten later in het jaar. Veel andere planten zijn dan al uitgebloeid. Zij moeten wel tot de invasieve exoten gerekend worden. Vooral de Late guldenroede verdringt op veel plaatsen inheemse planten en is vaak moeilijk uit te roeien. Zowel de Late guldenroede als de Canadese guldenroede kunnen lange uitlopers aan de wortels vormen. Op deze worteluitlopers ontstaan nieuwe plantstengels. De twee soorten kunnen daardoor een redelijk oppervlak bedekken. Verwijderen van de planten is niet eenvoudig. Uit elk achtergebleven wortelrestant kan weer een nieuwe plant ontstaan.
De Echte guldenroede heeft een weinig vertakt wortelstelsel Daardoor vormt de plant geen “haarden” en is dus niet invasief. De Echte guldenroede is een vrij zeldzame plant die vrijwel alleen voorkomt in de hoger gelegen zand- en leemgronden in de oostelijke helft van het land en in het zuiden. Ook het uiterlijk van de plant wijkt af van de andere twee soorten. Terwijl de andere Guldenroedes bladeren hebben die vrijwel gelijk van vorm zijn, heeft de Echte guldenroede ruitvormige bladeren aan de onderkant van de stengel en lancetvormige bladeren hoger aan de stengel. Ook de bloeiwijze is duidelijk anders. De Canadese- en de Late guldenroede hebben een horizontaal afhangende, pluimvormige bloeiwijze. Bij de echte guldenroede is sprake van een veel meer open bloeiwijze langs schuin opstijgende bloeistengels.
De Guldenroedesoorten hebben een goede reputatie als het gaat om geneeskrachtige stoffen. De planten werden in het verleden veel toegepast voor het helen van wonden, mede door de ontsmettende eigenschappen die de plant zou hebben.
Terug naar de kademuur van de Amersfoortse stadsgracht. Daar staat dus als een zeldzame muurplant een fraaie Canadese guldenroede. De laatste jaren heb ik uit nieuwsgierigheid ongeveer bij elke Guldenroede die ik tegenkwam naar de onderkant van de bladeren gekeken en naar de beharing van de stengel. Zonder één uitzondering allemaal Late guldenroede. Ook van andere floristen hoor ik dat ook zij vrijwel alleen maar Late guldenroede vinden. De vraag mag gesteld worden of de verspreidingsatlassen van de Canadese guldenroede niet een te optimistisch beeld tonen misschien doordat Canadese- en Late guldenroede met elkaar zijn verward.
Er zijn een aantal veldkenmerken waarmee de twee soorten relatief eenvoudig van elkaar zijn te onderscheiden. Beharing is daarbij van belang. De Late guldenroede is kaal te noemen in vergelijking met de Canadese guldenroede. Alleen bij de bloeiwijze kan enige beharing aanwezig zijn. De stengel is kaal en ook op de bladeren is weinig haar te ontdekken. Soms zijn de bladeren gewimperd – dunne haartjes op de rand van het blad en soms wat kleine beharing op de bladnerf. Dat is bij de Canadese guldenroede wel anders. De stengel is over de volle lengte behaard en de onderzijde van de bladeren zijn volledig behaard.
De Canadese guldenroede als muurplant is nieuw voor mij maar zal ongetwijfeld vaker voorkomen.
Op de pagina’s Stadsplanten van Amersfoort proberen wij vooral aandacht te geven aan planten die algemeen voorkomen in een bepaalde tijd van het jaar. Dat geeft de grootste kans dat de beschreven plant eenvoudig op dat moment gevonden kan worden in de eigen omgeving. Daarnaast melden wij uiteraard ook vondsten van bijzondere, zeldzame planten.
Joop de Wilde
