Je ziet ze pas als je ze gezien hebt.
Bovenstaande titel is natuurlijk een variant op de beroemde uitspraak van Johan Cruijff: Je gaat het pas zien als je het doorhebt. In mijn, beperkte, ervaring heb ik gemerkt dat als je een keer een plant goed gezien hebt de kans sterk vergroot wordt dat je hem weer ziet. Je hebt als het ware een plaatje er van in je hoofd. Hele goede floristen hebben vaak heel veel plaatjes in hun hoofd.
Bovenstaande geldt vooral voor planten die niet zo erg opvallen. Je kijkt er dan snel over heen. De groep “onopvallende planten” wordt denk ik te weinig gemeld waardoor de kaartjes van verspreidingsatlas geen goed beeld geven. Soms denk je dan een vrij zeldzame plant te hebben gevonden waarna echter blijkt dat je hem opeens een stuk vaker ziet dan volgens de kaarten zou kunnen. Zelf had ik dat met de plant waarvoor ik hier de aandacht wil vragen: Knopig doornzaad.
Dit jaar heb ik een kilometerhok gestreept in de wijk Ypenburg van Den Haag. Ik was al bijna klaar en bevond mij op een plek waar ik niet veel meer van verwachtte. Je kent het wel, gazonnetjes, wat struiken en bomen: een typisch gemeenteplantsoen. Ik keek wat in het gras toen plotseling mijn oog viel op een plantje dat mij onbekend voorkwam. Ik nam er een stuk van af en nam het mee naar huis om er een paar foto’s van te maken. Ik had er nog geen idee van wat het was. Na wat speurwerk bleek het Knopig doornzaad (Torilis nodosa) te zijn. Ik zocht hem op op Verspreidingsatlas en zag dat deze plant vooral in Zeeland en in het Hoge Noorden te vinden was. Den Haag was dus een bijzondere plek en ik was blij met deze bijzondere waarneming.
Het was een paar dagen later dat ik wat dromerig in een stukje gazon keek bij winkelcentrum In de Boogaard in Rijswijk, vlak bij mijn huis. Een saai stukje gras. Maar wat zag ik daar? Dat leek wel erg op Knopig doornzaad. En ja hoor, het was hem ook. Snel weer foto’s gemaakt en gemeld op Waarneming.nl. Toch was de plant wel een beetje minder bijzonder geworden. Dat werd hij nog minder toen ik hem twee weken later nog op een andere plek in Rijswijk vond en tussendoor nog op Texel. Blijkbaar behoort deze plant tot de groep “onopvallende planten” en wordt hij veel te weinig of veel te weinig gemeld. Misschien is hij wel helemaal niet vrij zeldzaam en staat hij ten onrechte als kwetsbaar op de Rode Lijst. Ik zeg niet dat dat zo is, maar het zou kunnen.
Nu natuurlijk nog wat informatie over deze plant. De naam Doornzaad is niet zo vreemd gezien de vorm van de vruchten: er zitten stekeltjes aan. Door die stekeltjes blijven de vruchten aan de vacht van dieren klitten en wordt op die manier bijvoorbeeld door schapen vermeerderd die op de dijk grazen. In de stad zouden dat honden kunnen zijn. Knopig zou kunnen duiden op verdikkingen van de stengel. Ik weet dat niet zeker.
De witte bloemen groeien in kleine schermen aan de zijkant van de stengel, tegenover een blad. In gazons kruipt de plant over de grond maar op Texel zag ik hem groeiend in hagen langs de dijk. De stengel is vrij stijf. Verder is de plant behoorlijk aanliggend behaard.
Kijk dus de komende tijd eens wat meer en grondiger naar die saaie gazons bij u in de gemeente. Mogelijk is er wat bijzonders waar te nemen.
