Stadsschoonheden
Niet bepaald een plant waarbij je denkt dat je die in de stad tegenkomt. Wel dus! De Brede wespenorchis (Epipactis helleborine subs. helleborine) is op elke hoek van de straat en soms in uw eigen tuin te vinden.
Dit heeft enige uitleg nodig. Zo’n 3/4 van al onze plantensoorten gaat een symbiose (samenwerking) aan met bodemschimmels (mycorrhiza). Van de meeste planten hebben de zaden genoeg reserve om tot volledige vruchtontwikkeling te komen. Er is dus tijd genoeg om een symbiose plaats te laten vinden. Een uitzondering zijn de zaden van orchissen. Deze planten hebben geen reserve. Er is meestal te weinig tijd voor de orchiszaden om een symbiose aan te gaan met de bodemschimmels. Alleen in heel specifieke milieus dringt een schimmeldraad in het zaad en maakt zo kieming mogelijk. De meeste orchissen parasiteren daarna in feite op de schimmel.
Dit is ook de reden dat het uitsteken van orchissen niet werkt. Die mooie uitgestoken orchis komt nooit tot bloei door het ontbreken van de schimmel, dan wel het afsterven ervan. De meeste schimmels zijn heel gevoelig voor kunstmestachtige stoffen. De Brede wespenorchis is lijkt een uitzondering.
Hij stelt kennelijk minder zware eisen aan de bodemsamenstelling dan veel andere orchissen. Een schaduwrijk plekje onder aan een boom of in de tuin is vaak genoeg. Verder is opvallend dat de bloeitijd niet het het hoogtepunt betreft van veel andere orchissen, namelijk juni, maar juist iets later. In juli zie je de meeste bloeiende exemplaren. Maar planten die echt in de schaduw staan bloeien pas in augustus.
De bestuiving gebeurt door via insecten. De naam zegt het al. De limonadewesp (Vespa vulgaris), zeg maar onze huis-tuin-en keukenwesp, zorgt hier voor.
De Riet/Brede orchis is ook een geval van een orchidee die je in het stedelijk gebied kan tegenkomen. Ik noem beide namen omdat het best wel moeilijk is deze twee planten uit elkaar te houden. Ook kruisen ze vaak met elkaar. Hier in Gouda heeft deze plant ook profijt van de Grote ratelaar (Rinhanthus angustifolius). Deze plant groeit hier erg veel in wegbermen is een halfparasiet. Dat wil zeggen dat de Ratelaar parasiteert op diverse grassen om te groeien. Hierdoor krijgen deze grassen geen kans om erg hoog te worden en kan de Riet/Brede orchis zich goed uitbreiden.
