Stoeptegelspleetplant
“Is dat een plantje? Ik dacht dat het een mos was.” Ik hoor dit regelmatig als ik iemand wijs op die groene sterretjes tussen de stoeptegels. Ik begrijp dat helemaal want het is een van de kleinste landplanten van Nederland en Liggende vetmuur (Sagina procumbens) bloeit lang niet overal altijd. Daarnaast nestelen zich ook mossen in diezelfde stoeptegelspleten, zoals Smaragdsteeltje en Zilvermos. Maar, Liggende vetmuur is dus wel degelijk een plantje. Als je het tussen de stenen uitpeutert kun je zien dat de blaadjes niet doorschijnend zijn, want meer dan een cellaag dik, en dat de plantjes worteltjes hebben. Als je een exemplaar treft in bloei of vrucht is het helemaal duidelijk.
Maar, waarom groeit Liggende vetmuur tussen die stoeptegels en die andere planten niet? In de eerste plaats omdat hij klein genoeg is om in die spleten weg te kruipen en zijn dunne worteltjes passen in de spleten. Ook verder biedt een stoeptegelspleet een omgeving waar dit plantje kan gedijen: stikstofrijk, zonnig maar toch wat vochtig zonder concurrentie van andere planten. Er zijn weinig andere planten die het daar ook uithouden en zo kan de Liggende vetmuur de stoeptegelspleten mooi koloniseren. Behalve tussen de stoeptegels groeit Liggende vetmuur ook op open zandige plekjes.
Liggende vetmuur bloeit met tere beige-groene viertallige bloemetjes. Met dat viertallige zijn de vetmuren een uitzondering in de Anjerfamilie waar de bloemen standaard vijftallig zijn zoals bij hoornbloemen en koekoeksbloemen. Maar, als je goed kijkt, vind je wel de typerende bloeiwijze van gevorkt bijscherm van de Anjerfamilie: bij iedere splitsing staat een bloemetje tussen de twee takken.
Liggend-donker-uitstaand
Voordat je nu alle groene sterretjes Liggende vetmuur noemt, wijs ik nog even op Donkere en Uitstaande vetmuur die in de stad ook regelmatig voorkomen. Liggende vetmuur kruipt meer en vormt wortelende uitlopers. Ook zijn tijdens de bloei groene rozetten aanwezig. Donkere en Uitstaande vetmuur vormen geen uitlopers, als ze de kans krijgen groeien ze meer rechtop. Tijdens de bloei is hun bladrozet vaak al verschrompeld. De verschillen tussen Donkere en Uitstaande vetmuur zijn:
- Uitstaande vetmuur: veel kelkbladeren hebben roze randjes en staan na de bloei af. De doosvrucht steekt ruim buiten de kelk uit.
- Donkere vetmuur: kelkbladeren hebben witte randjes en liggen na de bloei tegen de vrucht aan. De doosvrucht steekt <10% buiten de kelk uit. Donkere vetmuur is wat tengerder dan Uitstaande.
In iedere straat, maar niet tussen iedere tegel
Liggende vetmuur is heel algemeen. Hij is in bijna iedere straat wel ergens te vinden tussen de stoeptegels of de klinkers. Maar, niet iedere steenspleet voldoet. Ik hoopte dat Liggende vetmuur de ruimte tussen de stenen in mijn achtertuin zou koloniseren, maar dat deed hij niet; waarschijnlijk is mijn tuin te schaduwrijk.
