Lampionnen in de stad
Af en toe kom je in de openbare ruimte van de stad de Lampionplant tegen. In het voorjaar en het begin van de zomer valt die plant niet meteen op. Aan het eind van de zomer verschijnen de oranjerode lampionnen. Lampionnen zijn feestartikelen. De meeste mensen worden dan ook blij bij het zien van de verpakte vruchten van de Lampionplant. Je komt hem helaas niet erg vaak tegen. Echt goed inburgeren lukt in ieder geval in Breda nog niet. De plek waar hij nu gevonden werd leek wel een illegale voortzetting van een tuin.
In de nieuwste Heukels is de Nederlandse naam ‘Echte lampionplant. Daaruit zou je kunnen afleiden dat er ook onechte lampionplanten zijn. Die heb ik nog niet ontdekt. Overigens wordt de aanduiding ‘echte’ niet in alle recente flora’s gebruikt. De wetenschappelijke naam is onlangs gewijzigd in Alkekengi officinarum. Tot voor kort was het Physalis alkekengi. In flora’s van de jaren zestig van de vorige eeuw luidde de Nederlandse naam ‘Jodenkers’. Die naam is afgeleid van de vorm van de bolvormig uitgegroeide kelk, waarin de vrucht verborgen zit. Deze vorm doet denken aan de middeleeuwse hoofdbedekking van Joden. Het min of meer verdwijnen van de naam doet denken aan het lot van de naam ‘Jodenkoek’.
De Echte lampionplant bloeit in de zomer. De bloemen zijn 2-3 cm groot, vuilwit en enigszins stervormig. Na de bloei groeit de kelk uit tot ze de vrucht omvat. De vrucht is een oranjerode bes. De plant behoort tot de Nachtschadefamilie en is nauw verwant aan planten van het geslacht Physalis. Hiertoe behoren de Goudbes of Ananaskers (P. peruviana) en Tomatillo (P. philadelphica). Zowel de Goudbes als de Tomatillo worden veel gekweekt vanwege de eetbare vruchten. De Echte lampionplant is afkomstig uit West-Azië en Zuid-, Midden- en West-Europa. De soorten die nu nog steeds tot het geslacht ‘Physalis’ worden gerekend komen uit Amerika.
De geslachtsnaam ‘Alkekengi’ is het Arabische woord voor bes en de soortaanduiding ‘officinarum’ betekent ‘van de apotheek’. Dat duidt op geneeskrachtige eigenschappen. Er gaat een verhaal over het gebruik van de bessen in een drank tegen jicht en blaas- en nieraandoeningen.
Over de eetbaarheid van de bessen kom je nogal tegenstrijdige berichten tegen. Ik ga me er niet aan wagen. Op Internet wordt hier en daar alles met ‘Physalis’ in de naam op één hoop gegooid.
De enige toepassing die zeker geen kwaad kan is het gebruik van de takken met de lampionnen in droogboeketten.
Op Internet wordt gewaarschuwd voor woekerende Lampionplanten. Via wortelstokken kruipen de planten naar plaatsen waar ze niet welkom zijn. De plant staat bekend als vaste plant. De bovengrondse delen, die tot ruim een meter hoog kunnen worden, sterven in het najaar af. De plant komt in het voorjaar weer tevoorschijn, tenzij het hard heeft gevroren.
