Maagdenpalm
Maagdenpalm (Vinca minor) is geen stadsplant die je in een stenige omgeving vindt. In plantsoenen, resten van oude tuinen in het publieke domein, bosjes, onder hagen; daar kun je hem wel vinden. Maagdenpalm is een goede bodembedekker en kan zeer wel tegen schaduw. Vandaar dat je hem nogal eens in tuinen tegenkomt en op kerkhoven. Oorspronkelijk hoort hij thuis in vochtige, matig voedselrijke loofbossen zoals je die vindt in Limburg en het Oosten van het land. Men neemt aan dat de kleine maagdenpalm al vroeg, voor 1500, is ingevoerd als tuinplant. Dit komt door een aantal aantrekkelijke eigenschappen. Hij vormt nietbloeiende, wortelende uitlopers, waardoor hij makkelijk te planten en verplanten is. Door die eigenschap is hij ook een bodembedekker. Hij kan goed in de schaduw en heeft in het voorjaar aantrekkelijke blauwe bloemen met een smalle witte rand in het hart. De bloemen staan aan rechtopstaande takken. In de loop van het seizoen verrast hij bovendien met soms nog een paar bloemen. Wellicht is de meest aantrekkelijke eigenschap voor onze voorouders het gegeven dat hij altijdgroen is.
Er is ook een grotere soort maagdenpalm: Vinca major, die dus heel begrijpelijk ‘grote maagdenpalm’ heet. ‘Minor’ betekent ‘klein’ en ‘major’ betekent ‘groot’. Deze soort is afkomstig uit Zuid-Europa en als tuinplant hierheen gekomen, maar verwildert regelmatig. Wordt nog niet beschouwd als ingeburgerd.
De wetenschappelijke naam ‘Vinca’ komt van het Latijnse ‘vincere’ dat ‘binden’ betekent. Deze naam en de Nederlandse naam ‘maagdenpalm’ staan in verband met het gebruik een krans te maken van deze plant en om het hoofd te binden van bruiden en jonggestorvenen. De toevoeging ‘palm’ slaat op de altijdgroene bladeren. Vanwege die altijdgroene baden werd maagdenpalm, zeker vroeger, veel op kerkhoven aangeplant als symbool van onsterfelijkheid.
Beide soorten staan in Heukels’ Flora als giftig vermeld, maar uit onderzoek blijkt dat wel mee te vallen. In ieder geval niet zo giftig als een bekend familielid: de oleander. Een paar jaar geleden waren een paar toeristen verdwaald op een Grieks eiland en hebben vanwege de honger oleanderblad gegeten, met fatale gevolgen.
Dan nog iets positiefs over maagdenpalm: er wordt een medicijn van vervaardigd tegen kanker en wel specifiek tegen leukemie. Het is dus een onderdeel van de bekende en ook beruchte chemotherapie. En zo keert maagdenpalm terug in het domein van leven en dood, waar het eeuwen geleden al verkeerde als krans voor maagden en jonggestorvenen.
