Hollandse Hop nog niet uitgestorven

Lokale speciaalbiertjes zijn weer hip. Vooral als ze gebrouwen worden met de vrouwelijke bloeiwijzen van Hop (Humulus lupulus). De lupuline die vrijkomt bij het koken zorgt ervoor dat het bier niet gaat schuimen. Er is wel een probleem: de biertjes zijn speciaal maar helaas verre van lokaal. Rond 1914 verdween de hopteelt uit Nederland. Tegen de grootschalige teelt uit het buitenland, die toen opkwam, waren de kleinschalige hoptelers uit Nederland niet opgewassen. En bij alle pogingen die daarna zijn gedaan om de Nederlandse hopcultuur nieuw leven in te blazen is buitenlandse Hop gebruikt.

Brouwers, verenigd in de branche organisatie CRAFT, willen weer Hop in Nederland telen. Met lokale proefvelden en pluktuinen. En met authentieke Hollandse Hop. Samen met Nelleke Kreike en Maaike Bruinsma van Hogeschool InHolland hebben we naar verwilderde Hollandse Hop gezocht in verschillende Nederlandse steden.

Om de zoektocht te vergemakkelijken spoorde historicus Erik Zevenhuizen eerst naar vermeldingen in archieven van inmiddels verdwenen hopvelden. Deze lagen ooit op de Zuidelijke en Oostelijke zand- en stroomruggronden van ons land, niet op klei en veen. Bijna ieder dorp had daar toen wel een brouwerij, met nabijgelegen kleinschalige ‘hophoven’, waar het vak van brouwer werd gecombineerd met dat van boer en herbergier. In Noord-Brabant werd rond Schijndel, Vlijmen en Peize veel Hop geteeld, net als in Opheusden in de Gelderse Bommelerwaard, Goes in Zeeland, en de Maasterrassen in Limburg.

Naar Hop uit deze regio’s zijn we op jacht gegaan. Eerst in de herbaria van Naturalis Biodiversity Center en het Zierikzee Museum. En daarna naar verwilderde Hop rond de verzamellocaties van de historische collecties.

Met Genome Skimming is daarna DNA afgelezen van zowel de oude gedroogde collecties als vers verzamelde Hop. Dat is gedaan in het oud DNA-lab van Naturalis en Jodrell lab van de Royal Botanic Gardens Kew. Het DNA van de historische en modern Hop is vervolgens met elkaar vergeleken.

Veel locale genotypen bleken verdwenen door kruising met Hop van elders. Maar we vonden nog een paar oude genotypen terug. Eén genotype, bewaard gebleven in een 300 jaar oud herbarium in het Zierikzee museum, bleek nauw verwant aan moderne genotypes. Die moderne genotypes groeien in de bossen rond een oude ruïne in Horst aan de Maas in Limburg. Het bos rond dit kasteel blijkt een tijdscapsule van levend erfgoed. Het is nu aan CRAFT om hier weer echt locaal speciaalbier van te brouwen!