Rechte ganzerik op de dijk
Deventer vindplaatsen
Naast een hypermodern gebouw, is nog een fascinerend stukje dijk met een paar oude kleine huizen te vinden, net buiten het historische centrum van Deventer. Het is de Snippelingsdijk, ooit vrij belangrijk, toen er nog geen hoge IJsseldijk was. De IJssel overstroomde nog regelmatig. Deze dijk, en dan vooral de laagte even buiten de stad, was van belang voor de bescherming van de stad. Over die laagte werd de IJssel om de stad geleid.
Een klein stukje dijk is er nog steeds en er staan een aantal bijzondere soorten. Naast halfverwilderde struiken van Lavendel is er Kandelaartje te vinden, evenals Plat beemdgras. Al jaren is er een populatie Rechte ganzerik te vinden. Een andere vindplaats ligt langs het spoor.
Historisch materiaal
Op diverse plaatsen op internet is te vinden dat de soort voor het eerst in Nederland gevonden is in Maastricht, en wel in 1868 (o.a. verspreidingsatlas.nl). Een vermaard botanist, Henrik-Jan Kok Ankersmit heeft Rechte ganzerik ook rond die tijd verzameld. Er zijn drie herbariumvellen beschikbaar via Bioportal Naturalis, waaronder deze met het registratienummer L.3257172, gevonden op het Pothoofd, waarmee duidelijk wordt hoe de plant in Nederland en Deventer verzeild is geraakt. Meegekomen met scheepvaart en terecht gekomen in diverse haventerreinnen, waaronder het Pothoofd. Het haventerrein ’t Pothoofd stond indertijd bekend om zijn vele ‘exotische’ soorten en veel botanisten kwamen daar een kijkje nemen. Er is zelfs een hele plantengroep naar deze haven vernoemd, de Pothoofdplanten, zie ook een artikel uit 1898 uit de Levende Natuur.
De plant
Veel ganzerikken hebben een liggende tot halfopstijgende habitus, zoals Tormentil. Rechte ganzerik, Potentilla recta (let op, er is ook een Potentilla erecta, Tormentil), de naam zegt het al, staat strak rechtop, De bladeren en de stengels zijn dicht bezet met rechtafstaande haren en de vijftallige bladeren staan eveneens stijf rechtop.
Volgens diverse bronnen horen de bloemen lichtgeel te zijn. Deze populatie heeft altijd een wat diepere gele kleur gehad. Niels Eimers meldde al snel na het verschijnen van dit bericht dat het hier de ondersoort P. erecta ss obscura betreft.
Verspreiding
In Nederland komt Rechte ganzerik voor op zonnige, open plaatsen met een matige voedselrijke, meestal omgewerkte grond. Ook op ruderale plaatsen, zoals de hierboven genoemde dijk en spoordijk. De soort wordt niet als een invasieve exoot gezien. In Amerika daarentegen wel. Volgens de Washington State Noxious Weed Control Board kan het hele bermen en ruderale terreinen koloniseren. Maaien helpt niet, met de hand eruit trekken is de beste methode volgens de Board. Verspreiding kan door zaad, maar ook via wortelstokken.
Rechte ganzerik komt uit het Middellandse Zeegebied. Daar heeft Rechte ganzerik ook diverse medicinale toepassingen. Er zijn diverse studies gedaan naar de werkende stoffen. Zeer uitgebreid is dat beschreven in the Indian Journal of Traditional Knowledge. Rechte ganzerik wordt gebruikt voor zijn antibacteriële, ontstekingsremmende werking en als tonicum in Turkije.
Bronnen:
Voor dit artikel zijn de volgende bronnen gebruikt:
