Sneeuwbes: voedzame snack voor groot en klein
Sneeuwbes in Leijpark in Tilburg Foto: Stan de Jongh
Sneeuwbes (Symphoricarpos albus) komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika. Daar vind je deze struikjes uit de Kamperfoeliefamilie op rotsige berghellingen. Ze groeien er langs riviertjes, en op licht beschaduwde plekjes in loofbossen. De plantensoort voedt er vele monden. Rupsen van de Sneeuwbesglasvleugelpijlstaart (Hemaris diffinis) eten bijvoorbeeld van het blad.
Sneeuwbesglasvleugelpijlstaart Foto: Donna Brunet
Vanwege de decoratieve waarde is Sneeuwbes in de vorige eeuw veel aangeplant in onze stadsparken. Na een eeuw ‘inburgeren’ hebben veel dieren uit ons land de plant ook leren eten. Rupsen van Kamperfoelievouwmut (Phyllonorycter), Cameris mineervlieg (Chromatomyia lonicerae) en Ligusterpijlstaart (Sphinx ligustri) voeden zich met het blad. En wespen en dagvlinders laven zich aan nectar uit de roze bloemen die nu bloeien.
Gewone wesp drinkt nectar uit bloem van Nederlandse Sneeuwbes Foto: Jan Piet Oudwater
Boomblauwtje drinkt nectar uit bloem van Nederlandse Sneeuwbes Foto: Hedwige Hofmans
De glanzend witte steenvruchten rijpen vanaf september. Ze blijven tot ver in de winter aan de takken hangen. De soort verwildert in zo’n rap tempo in Europa dat louter vegetatieve vermeerdering onwaarschijnlijk is. Samen met Vincent Nederpel, ecoloog bij Heijmans, zochten we uit hoe Sneeuwbes zich in Nederland verspreidt.
In Noord-Amerika worden de steenvruchten geconsumeerd door Eland (Alces alces), Witstaarthert (Odocoileus virginianus) en Zwarte beer (Ursus americanus). Deze soorten komen niet in Nederland voor.
Witstaarthert eet Amerikaanse Sneeuwbessen Foto: Alistair Fraiser
Om erachter te komen welke dieren hier Sneeuwbessen eten hebben we in 2022 in een stadspark in Vlaardingen wildcamera’s geplaatst. Vanaf september stonden deze een jaar lang gericht op twee verschillende struikjes. We hadden de camera’s zo afgesteld dat ze bij iedere beweging drie foto’s namen. Op 19 september werd voor het eerst om tien voor vier ‘s nachts een Bosmuis (Apodemus sylvaticus) gefotografeerd. De Sneeuwbessen werden kort besnuffeld maar nog niet rijp genoeg bevonden. De Bosmuis kwam de vruchten regelmatig inspecteren. Op 26 december werden binnen een uur alle vruchten door Bosmuizen opgegeten.
Bosmuis eet Sneeuwbessen in Vlaardingen Foto’s: Vincent Nederpel
Bosmuis eet Sneeuwbessen in Vlaardingen Foto’s: Vincent Nederpel
Een steenvrucht van Sneeuwbes bevat twee niervormige houtige zaden. Het maagdarmkanaal van Bosmuis is veel kleiner dan van Eland, Witstaarthert en Zwarte beer. Daarom vergelijken Nijmeegse studenten afmetingen van zaden van Canadese Sneeuwbessen met die van Nederlandse planten. Met behulp van herbariumcollecties uit Naturalis worden data verzameld tussen 1903 en 2023.
Micro CT-scan van Sneeuwbes met daarin twee houtige zaden Foto: Bertie-Joan van Heuven
Planten variëren al miljoenen jaren hun zaadgrootte op basis van lokaal aanwezige zaadverspreiders. Verdwijnt een verspreider met grote snavel, mond en/of maag om plaats te maken voor een kleinere, dan neemt de gemiddelde zaadgrootte af. We onderzoeken momenteel of dit ook gebeurd is met de Sneeuwbessen uit onze stadsparken.
