Moederkruid: tegen migraine en voor de sier
Zo hier en daar kom je in de stad moederkruid (Tanacetum parthenium) tegen. Meestal in de buurt van een tuin. In bermen, in brandgangen en in rommelhoekjes. Een enkele keer op een muur. Moederkruid is al vóór 1500 in Nederland ingevoerd vanuit Zuidoost-Europa De plant werd en wordt ingezaaid vanwege zijn helende werking. Het is daarnaast ook een populaire tuinplant. Moederkruid bevat stoffen die regulerend zouden werken bij menstruatie, menopauze en bevalling. Tegenwoordig wordt het gebruikt tegen migraine. In de handel kun je het vinden in de vorm van capsules, tabletten, tinctuur en als gedroogd kruid.
Moederkruid behoort tot de familie van de Composieten. De geslachtsnaam ‘Tanacetum’ is waarschijnlijk afgeleid van het Oud-Griekse woord ‘athanasia’ (=onsterfelijk). Deze naam heeft te maken met het feit dat de bloemen niet snel verwelken. De soortaanduiding ‘parthenium’ betekent ‘maagd’ of ‘jonkvrouw’, wellicht in verband met het gebruik van dit kruid bij allerlei hormonale problemen. De geslachtsnaam is in de loop der tijden nogal eens gewijzigd. Tot in de tweede helft van de vorige eeuw was moederkruid bekend onder de naam ‘Chrysanthemum parthenium’. In de kruidentuin van het Begijnhof in Breda wordt die naam nog steeds gebruikt.
De bloemen lijken een kleinere uitvoering van de welbekende margriet: de hoofdjes bestaan uit witte lintbloemen en gele buisbloemen. En natuurlijk op een grotere versie van onze nationale bloem: het madeliefje De plant lijkt op kamille, maar de bladeren zijn breed, eirond van omtrek en ingesneden.
In tuinen en heel soms op straat kun je cultivars tegenkomen met afwijkend gevulde hoofdjes. Zie foto onder.
Een andere Nederlandse vertegenwoordiger van het geslacht Tanacetum is boerenwormkruid (T. vulgaris). Deze cultuurvolger was al in de Romeinse tijd in onze streken aanwezig. De verspreiding van dit gewas vanuit zuidelijkere streken is wellicht bevorderd door het gebruik als wormafdrijvend middel. Zie ook de bijdrage van Joop de Wilde op deze website van 9 oktober 2022.
Een bekende vertegenwoordiger van het geslacht is T. cinerariaefolium. De oorsprong van deze soort ligt in de Balkan, maar wordt nu op vrij grote schaal gekweekt in o.a. Kenia. Het zijn vooral de bloemhoofdjes die pyrethrine bevatten, een stof met insecticidewerking. Pyrethrumpoeder is een bestanddeel van veel milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen.
