High tea dovenetel

Geplaatst op door
Hoenderbeet (Lamium amplexicaule) De bloemen hebben opvallend lange kroonbuizen.

Een etagère waarop gesuikerde gebakjes liggen te pronken bij een high tea, dat is waar Hoenderbeet me aan doet denken. De paren schutblaadjes vormen schoteltjes waarop de roze knoppen en bloemen aantrekkelijk worden gepresenteerd. Die ‘schoteltjes’ zijn het opvallendste verschil met zijn naaste verwant de Paarse dovenetel. Bij Hoenderbeet zijn de schutblaadjes ongesteeld en niervormig, bij Paarse dovenetel gesteeld, driehoekiger en vaak paars aangelopen.

Links Paarse dovenetel (Lamium purpureum) en rechts Hoenderbeet – (Lamium amplexicaule) (amplexicaule = stengelomvattend)

Ook de bloemen verschillen duidelijk: Hoenderbeet heeft een veel langere kroonbuis dan Paarse dovenetel. Maar, dat laatste is lang niet altijd te zien aangezien Hoenderbeet regelmatig cleistogame bloemen produceert: bloemen die gesloten blijven. Die laten zich niet door insecten bestuiven maar doen aan zelfbestuiving. Deze cleistogame bloemen blijven dieproze knopjes die nauwelijks buiten de kelk uitsteken.

Paarse dovenetel bloeit al in maart uitbundig. Van Hoenderbeet piekt de bloei meestal in april en die zie ik niet in veldjes, meer hier en daar een polletje.

Hoenderbeet met de stengelomvattende schutbladeren waar de (schijn)kransen met bloemen net boven zitten. Dit exemplaar is uitgebloeid. De plukjes met spitse punten zijn de overgebleven kelken met onderin vier zwarte zaden.

Is hoenderbeet wel een stadsplant?

In de stad kom ik Hoenderbeet vooral tegen in plantperken, boomspiegels: ‘kale’ een beetje dichtgeslibde plekken waar af en toe geschoffeld wordt. Het is van oorsprong een mediterrane soort die als cultuurvolger is meegelift naar Nederland. In Nederland lijkt Hoenderbeet een voorkeur voor warmere gebieden te hebben. Daarnaast speelt zeker ook de zuurgraad en voedselrijkdom van de bodem een rol. Hieronder is te zien dat er een grote overeenkomst is tussen de donkerder blauwe zones van de “klimaatkaart van de Nederlandse flora” en de verspreidingskaart van Hoenderbeet.

De “Klimaatkaart van de Nederlandse Flora (FLORON)” laat zien waar je in Nederland vooral warmte- en waar koudeminnende soorten aantreft. De donkerder blauwe gebieden overlappen sterk met het verspreidingskaartje van Hoenderbeet.
Rechts ter vergelijking de verspreiding van Paarse dovenetel die bijna overal in Nederland voorkomt.

Door deze warmteminnende inslag hebben stedelijke groeiplekken bij Hoenderbeet een streepje voor, Ook in regio’s waar hij buiten de stad vrijwel ontbreekt, vind je hem wel in de steden. Op het verspreidingskaartje springen diverse steden in verder Hoenderbeet-arme streken eruit zoals: Groningen, Lelystad, Utrecht, Purmerend.

In Nederland voelt deze akkerplant zich dus ook wel thuis in de stad. Maar, heel algemeen is hij niet in Rotterdam, ik denk nog altijd ‘Hé wat leuk, daar is ie weer; zeker als ik hem in bloei aantref.’

Bronnen:

Over Willemien Troelstra

In 2009 pakte ik het inventariseren van wilde planten op. Sinds 2011 ben ik districtscoördinator voor FLORON in Zuid-Holland Zuid en organiseer ik excursies, cursussen en avonden. In 2014 startte ik de Rotterdamse Florawerkgroep. Iedere veertien dagen inventariseren we een km hok in Rotterdam. Wilde planten zijn mijn hobby; daarnaast ben ik duurzaamheidsadviseur bij stichting Stimular.