Zoek de Sneeuwklokjes!

Geplaatst op door

Zoeken naar sneeuwklokjes is één van de eerste floristische geneugten na de donkere wintermaanden. Daarom die eerste mooie lentemaanden een beetje de gemeente Deventer doorkruisen op zoek naar deze, sinds de 18de eeuw, ingeburgerde soort. Sneeuwklokjes heb je in soorten en maten. In Dordrecht beheert Annie Fallinger de Nationale Collectie sneeuwklokjes met met rond de 600 ‘soorten’. Soorten tussen quotes omdat het veelal verschillende varianten zijn. Het is niet helemaal duidelijk hoeveel soorten er nu exact zijn, 20 – 25 soorten is een resultaat dat erg vaak voorkomt, GBIF.org komt op 37 geaccepteerde soorten.
De Verspreidingsatlas hanteert acht soorten, waaronder een variant: een Gewoon sneeuwklokje, maar dan met dubbele bloemen, en een kruising. Waarneming.nl hanteert er 11, zie ook https://waarneming.nl/species/18966/ waarin onder andere een sleutel te vinden is om de verschillende soorten te kunnen onderscheiden. Je kunt niet rechttoe rechtaan met die sneeuwklokjes.

Oosprong en historie in Nederland

Het Gewoon sneeuwklokje is de enige soort waarvan met Nederland de uiterste noordgrens bereikt, zoals de kaart hieronder laat zien.

Verspreidingskaart Sneeuwklokjes (Nalagtus, CC BY-SA 4.0)

De kaart laat in de legenda zien dat het verspreidingsgebied van de bekende Sneeuwklokjes de verspreiding laat zien van 20 soorten. Duidelijk is dat vindplaatsen van wilde sneeuwklokjes vooral in Zuidoost-Europa en de Kaukasus te vinden zijn. Al zal men daar snel in verwarring raken door de vele hybriden en ecotypen die er kunnen voorkomen door overlap van verspreidingsgebied.

Ecologie

Sneeuwklokjes zijn zoals bekend bolgewassen en hebben daarmee in het voorjaar een voordeel. De natuurlijke groeiplaats is een plaats met veel schaduw door loofbomen. Doordat de sneeuwklokjes voedsel hebben opgeslagen in de bolletjes hebben ze de mogelijkheid om in het vroege voorjaar, als de loofbomen nog niet in blad zijn, boven de grond te komen en daar zoveel als mogelijk voedsel aan te maken en in de bolletjes op te slaan. Ook is dat de periode waarin ze bloeien en door vroegvliegende insecten bestoven kunnen worden.

Sneeuwklokjes hebben de mogelijkheid zich te beschermen tegen onverwachte wintercondities. Dat doet de soort door natuurlijk antivries rond te pompen als het kouder wordt. Dit antivries zorgt er tevens voor dat hun directe omgeving- lees centimeters – rondom hun bladeren iets warmer is dan de rest van de omgeving waardoor het mogelijk is dat sneeuw smelt rondom de bladeren.
Het antivries zorgt er ook voor dat de bloemen en het kostbare vruchtlichaam warmer zijn dan de omgeving. In een video van Walkwildduk (gebruikersnaam op Facebook/Instagram) is dat mooi geïllustreerd. Zie ook de afbeelding hieronder, waarin de temperaturen van de bloemknop wordt getoond: van groen naar paars wordt het warmer.

Schermafbeelding uit de video over Sneeuwklokjes en het antivries dat zowel de knop warm houdt als zorg draagt voor een warmere omgeving rondom de bladeren.

Zie verder ook de ‘schaduwtuin-blog‘ van Carolyn waarin wat verder ingegaan wordt op het proces dat thermogenese wordt genoemd.

Sneeuwklokjes zijn, naast het antivries, ook nog eens uitgerust met een stevige top van de bloeistengel om door een sneeuwlaagje heen te breken.

Sneeuwklokjes in Deventer

De zoektocht naar sneeuwklokjes in en rondom Deventer startte in de coronaperiode. Naast de ellende van de periode zelf waren er ook wat lichtpuntjes in deze tijden waaronder de zoektocht naar de diversiteit van al dan niet verwilderde planten. Die zoektocht heeft onderstaande overzicht opgeleverd, wat betreft het voorkomen van verwilderde sneeuwklokjes.

Er is ook een vermelding van Glanzend sneeuwklokje uit 2009, echter zonder bewijsmateriaal. Uit de soortbeschrijving van Waarneming.nl valt op te maken dat dit waarschijnlijk een foute determinatie betreft en dat het waarschijnlijk Bleek sneeuwklokje zal moeten zijn.

Veel plezier met het zoeken naar sneeuwklokjes in je eigen omgeving.

Bronnen:

Over Gerrit Hendriksen

Vanaf de jaren 1990 ben ik bezig met floristisch onderzoek, eerst in Amsterdam, daarna een aantal jaar in Leiden om vervolgens via Tiel in Deventer terecht te komen. De laatste jaren houd ik mij in en rond Deventer bezig met flora in zowel stad als landelijk gebied. Vooral de herinrichtingen van de diverse beken rondom de stad en het dynamische van zowel stad als de uiterwaarden van de rivier de IJssel leveren altijd leuke vondsten op. Vanaf 2019 ben ik lid van FLORON D6 Beneden-IJssel waarmee ik mijn bereik wat betreft kennis over de wilde flora van Nederland iets groter ga maken. In 2022 is het boek 'Ode aan de Flora van Deventer' verschenen waarin aan de hand van landschapstypen de opbouw van de flora wordt beschreven.