Watervorkje – Liever dan eendenkroos?

Een mooie stadsvijver direct om de hoek. Jammer het oppervlak is grotendeels  bedekt. Even kijken waar het om gaat: eendenkroos, kroosvaren, mannagras, fonteinkruid, woekerende waterlelies, of…? Hé wat leuk! Het gaat om Watervorkje – (Riccia fluitance).

Op deze website “Stadsplanten – de urbane flora van Nederland” richten wij onze aandacht op alles wat groeit en bloeit binnen de stedelijke omgeving. De aandacht gaat daarbij hoofdzakelijk uit naar datgene dat groeit in de stenige habitat van onze stedelijke bebouwing en de groene omgeving in onze steden en dorpen. Op 30 maart vroeg Erik van der Hoeven zich af wanneer een plant een stadsplant is.  In Breda zeggen ze daarover: “Planten in de openbare ruimte die niet met opzet gezaaid of geplant zijn”. Gelukkig zeggen ze daarbij niet dat het op of tussen de stenen moet groeien. Gelukkig want als je het mij vraagt horen daar zeker ook alle planten bij uit waterige, moerassige habitats binnen de stedelijke omgeving.

Zelf richt ik mijn aandacht van tijd tot tijd graag op deze natte en/of moerassige gebiedjes binnen de bebouwde kom. Slootjes, poelen, vijvers, …… Daar groeit een schat aan wondermooie, interessante planten. Eerder beschreef ik op deze site al Holpijp, Kroosvaren, Grote egelskop en Dotterbloem. Vandaag dus Gewoon watervorkje.

Opnieuw even de vraag: “Is watervorkje een stadsplant?” Ja/nee! Watervorkje is een levermos. Mossen, korstmossen, levermossen, sporenplanten, zaadplanten…… Zegt u het maar. Wat valt er onder het begrip “stadsplanten?”

Levermossen zijn net als mossen planten die geen vaatstelsel hebben. Net als varens, mossen en paardenstaarten vormen ze geen zaden maar sporen. Het vaatstelsel van planten zorgt er voor dat vocht en voedingsstoffen door de plant verspreid worden. Omdat levermossen geen vaatstelsel hebben die die functie kan vervullen, blijven de planten meestal klein en groeien ze bij voorkeur in een vochtige omgeving.

Watervorkje is een vreemde eend in de bijt van de levermossen. Anders dan de andere soorten komt watervorkje hoofdzakelijk in het water voor. Watervorkje is een sporenplant maar blijft in Nederland altijd steriel. De voortplanting geschied vegetatief. In het najaar zakken de plantjes naar de bodem van het water en vormen knoppen. Uit deze knoppen ontstaan in het voorjaar nieuwe plantjes.

Watervorkje is een echte overlever. Als de sloot of poel waar de plant in groeit droogvalt is dat niet onmiddellijk een grote bedreiging voor het voortbestaan. De plant overleeft makkelijk een periode van maanden van droogte. Als er weer vocht beschikbaar komt dan leeft de plant weer op.

Wat wil je liever zien in een vijver waarvan het oppervlak grotendeels bedekt is door eendenkroos of watervorkje. Mijn keus is duidelijk. Liever watervorkje. Door de structuur van de plant wordt er veel meer licht doorgelaten in het water. Er is nog een reden dat ik onmiddellijk kies voor watervorkje. Het is een uitstekende zuurstofproducent. Ga eens even op je knieën zitten zodat je de plantjes van dichtbij kunt bekijken. Aan de uiteinden van de vorkjes, die de top vormen van de blaadjes, zie je kleine luchtbelletjes. Dat is de reden dat watervorkje graag als zuurstofproducent in aquaria wordt gebruikt.

Op de pagina’s Stadsplanten van Amersfoort proberen wij vooral aandacht te geven aan planten die algemeen voorkomen in een bepaalde tijd van het jaar. Dat geeft de grootste kans dat de beschreven plant eenvoudig op dat moment gevonden kan worden in de eigen omgeving. Daarnaast melden wij uiteraard ook vondsten van bijzondere, zeldzame planten.

Joop de Wilde