Een ster op straat en toch zo gewoon gebleven.
Gisteren kreeg ik een mail van de Aad, de coördinator van dit mooie blog: Zondag as. ben jij aan de beurt. Lukt dat nog? Ik was het helemaal vergeten maar beloofde hem op donderdag met een verhaal te komen. Dat werd snel een onderwerp verzinnen. Zouden er vergeten planten zijn? In zekere zin wel. Tussen al die stadsplanten die we hier bespraken ontbreekt een plant die heel veel voorkomt: Gewoon varkensgras (Polygonum aviculare).
Gewoon varkensgras is niet alleen een stadsplant, ook buiten de stad komt hij veel voor. Toch is het echt wel een plant die hoort bij de stad omdat het een tredplant is: hij vindt het heerlijk om betreden te worden. En dan zit je in de stad goed, vooral op de stoep en daar vinden we Gewoon varkensgras dan ook vaak. Hij groeit vanuit een voeg en breidt zich dan stervorming uit. De stengels wortelen niet op de knopen waardoor het dus als een los geheel op de stoep ligt. Die stengels kunnen ook nog aardig lang worden.
Hoewel de stengels van Gewoon varkensgras vaak over de grond kruipen is dat niet altijd het geval. Ze kunnen soms ook meer rechtop staan en dan tot 40 cm hoog worden. Eigenlijk is Gewoon varkensgras een zeer variabele plant waarbij ik het soms niet kan geloven dat het één en dezelfde plant is. De plant varieert sterk in grootte, soms zeer klein op plekken waar veel gelopen wordt tot vrij groot op voedzame plekken als bermen. Die variatie geldt alle onderdelen, dus ook voor de bloemen en de bladeren. De plant kan heel compact zijn maar ook het tegenovergestelde kom je tegen, waarbij er veel ruimte zit tussen de bladeren.
Gewoon varkensgras hoort tot de Duizendknopen. Dat betekent dat de plant tuitjes heeft, een vliezige structuur op de plek waar de bloemen aan de steel zitten. Die bloemen kunnen wit zijn maar ook rood en soms groenig. Ook hier dus variatie. Op de plek van de bloemen komen later de donkere vruchtjes.
De naam van de plant is wat vreemd, Gewoon varkensgras is helemaal geen gras. Volgens de website plantennamen.info werd de plant in de 16e eeuw veel gebruikt om varkens te genezen die niet wilden eten. Mogelijk werd ze samen met gras aangeboden. Ook werd een aftreksel daarvan gebruikt als middel tegen wormen. Ook nu nog wordt de plant als medicijn gebruikt.
De wetenschappelijke naam ‘Polygonum aviculare’ verwijst naar andere dieren, namelijk vogels (aviculare). ‘Polygonum’ betekent ‘veelknopig’. De Duitse naam past hier goed bij: Vogel-Knöterich.
Toch lijkt Gewoon varkensgras minder eenvoudig te zijn als het lijkt, er worden in de literatuur verschillende ondersoorten genoemd, de website van waarneming.nl noemt er zelfs vijf. Ik hou het voorlopig maar eenvoudig en laat dat splitsen maar over aan onze sterfloristen.
Eind van de middag na de regen loop ik nog even over straat om eventueel een extra foto te maken. Ik kan de plant echter zo gauw niet vinden, kennelijk geen echte overwinteraar. Tijdens de laatste Eindejaarsplantenjacht wordt hij nog maar op 6% van de lijsten gevonden.
