Korrels in de kroossoep

Een krooslaag bestaat vaak uit een mix van kroossoorten. Vanaf de kant zie je meestal al verschil in maat, kleur en vorm: Veelwortelig kroos heeft grote (vaak > 1 cm) onregelmatig gevormde schijfjes. Eendenkroossoorten hebben wat kleinere, regelmatiger gevormde blaadjes. En in de ruimtes tussen de eendenkroosblaadjes drijven vaak kleine groene korreltjes: één van de Wolffia’s. Dit ‘korrelkroos’, geen officiële naam, is bijna niet te herkennen als plant: geen wortels, geen stengel, geen bladeren. Maar als je de korrels met een loep bekijkt zie je wel de cellen en soms kun je zelfs de huidmondjes waarnemen.

Extra korrelkroos

Tot 2013 was het makkelijk: er was maar één soort ‘korrelkroos’ in Nederland. Als er tussen het eendenkroos groene speldenknopjes op het water dreven was het Wortelloos kroos (Wolffia arrhiza). Maar in 2013 werd ontdekt dat een ander ‘korrelkroos’ zich ongemerkt in Nederland had gevestigd: Colombiaanse wolffia (Wolffia colombiana). Deze soort komt oorspronkelijk uit Noord- en Zuid-Amerika. Waarschijnlijk is hij onbedoeld meegekomen met geïmporteerde vijverplanten.

Omdat de verschillen niet ‘in het oog springen’ had deze nieuwkomer zich al uitgebreid kunnen verspreiden voordat hij werd ontdekt. Toen ik na de ontdekking in 2013, probeerde om Wortelloos kroos in Rotterdam te vinden bleek alle korrelkroos de nieuwkomer Colombiaanse wolffia te zijn. Kroosliefhebber Wim van de Ven doorzocht na de ontdekking zijn foto’s van ‘Wortelloos kroos’ en ontdekte dat Colombiaanse wolffia al in juni 2006 in de Doelengracht in Leiden aanwezig was en in 2007 in Rotterdam-Zuid. Vermoedelijk was de soort dus toen al veel breder verspreid, maar niet herkend.

Nog een korrelkroos

Door de ontdekking in 2013 van Colombiaanse wolffia werd er beter gekeken naar ‘korrelkrozen’ want je moest opletten welke van de twee je vond. Dat heeft er vast mede voor gezorgd dat de komst van Smalle wolffia (Wolffia australiana) veel sneller is opgemerkt dan die van Colombiaanse. Menno Soes ontdekte deze tweede nieuwkomer in 2014 bij Berkel en Rodenrijs. De Smalle wolffia is de afgelopen jaren ruim verspreid over de regio Rotterdam aangetroffen zowel binnen als buiten de stad, maar in de rest van Nederland is hij pas op een paar plekken gesignaleerd.

Smalle wolffia is makkelijk te onderscheiden want op het water zie je kleine streepjes in plaats van stipjes. Als je Smalle wolffia uit het water haalt blijkt aan de groene bovenkant een lange vrij kleurloze ‘kiel’ onder het wateroppervlak te hangen.

Herkenning

Er zijn aanwijzingen dat Colombiaanse wolffia bezig is ons inheemse Wortelloos kroos te verdringen en misschien neemt Smalle wolffia straks de hele boel over. Om te weten hoe het zich ontwikkelt is het dus zaak om bij een korrelkroos op te letten welke je aantreft. Met een loep zijn de Wolffia’s niet heel moeilijk van elkaar te onderscheiden. De Smalle is onmiskenbaar door zijn lijnvorm en zijn onderwaterkiel. Voor de andere twee igeldt dat Colombiaanse wolffia bolrond is en Wortelloos kroos aan een kant een beetje afgeplat en wat dieper groen. Als ze in het water liggen zie je hierdoor bij Colombiaanse wolffia een brede rand onder water en bij Wortelloos kroos maar een smal onderwaterrandje.

Een goed overzicht met mooie foto’s vind je op de website kroossoorten.nl van Wim van der Ven.