Beroerd veldje
Over veldjes, overhoekjes, bermen en taluds
Je zou zo maar een serie kunnen maken over planten die te vinden zijn op veldjes, overhoekjes, bermen en taluds. Dit keer neemt Stadsplanten.nl de lezer mee naar die veldjes, overhoekjes, bermen en taluds. Er zijn al een aantal bijdragen geweest gelieerd aan deze groeiplaats: zoek maar eens op talud, berm of veld. De veelzijdigheid aan habitats levert daarmee ook een veelzijdigheid aan soorten en daarmee een mooi thema om wat verder uit te diepen. Soms met zeldzame planten, meestal met algemene. Vandaag gaat het over een ‘beroerd veldje’.
Beroerd veldje
Een ‘beroerd veldje’ is een veldje waar wel eens wat gebeurd, waar wel eens wat wordt gestort, geschraapt of wat dan ook. Ofwel er vind bodemberoering plaats en vrijwel altijd zijn deze veldjes stikstofrijk. Eigenlijk een permanente staat van pioniersituatie met bijbehorende voorjaarsannuellen, zoals hierboven Grote ereprijs (Veronica persica), bijna 200 jaar geleden ingeburgerd en van oorsprong afkomst uit West Azië. Een grote versierder eigenlijk van dit soort ruige terreintjes en in het voorjaar vaak een blauwe waas vormend met de ver buiten de bladen uitstekende grote blauwe bloemen. Fijn om het voorjaar mee te beginnen.
Van een afstand zien die veldjes er vaak vrij saai uit. Zeker in het voorjaar als er weer eens een mol langs is geweest lijkt het eerder nogal onvriendelijke omgeving voor planten.
Is het misschien ook wel, vaak veel kouder dan de omgeving vanwege het kale karakter waardoor warmte-uitstraling groot is. Echter schijn bedriegt. Het is een plek waarbij met name een aantal eenjarige pioniers zich thuis voelen die vroeg in het voorjaar bloeien. En die zijn klein. Op de knieën dan maar!
Witte annuellen
Van dichtbij zijn dit soort veldjes vaak volledig wit door een aantal kleine, eenjarige, witte kruisbloemigen; waaronder Vroegeling (Draba verna).
Naast vroegeling zijn Zandraket (Arabidopsis thaliana), Kleine veldkers (Cardamine hirsuta) en Herderstasje (Capsella bursa-pastoris) vrijwel altijd van de partij.
Ook een soort als de Zandhoornbloem (Cerastium semidecandrum) hoort thuis in dit habitat.
De bladeren van de meeste hierboven genoemde soorten zijn, op die van Zandhoornbloem na, vaak in een rozetvorm. Naast de kruisbloemige geldt dat zeker ook voor een andere algemene stadsplant, de Hertshoornweegbree.
Als de straat, waar wordt gepekeld, niet al te ver weg is dan dan zijn deze rozetten in het vroege voorjaar ook op die beroerde veldjes te vinden. Ze zijn dan nog niet voorzien van de kenmerkende bloemstelen.
De lagere planten
De term ‘lagere’ is wat denigrerend eigenlijk. Laten we het hebben over de wegbereiders voor de rest van de vegetatie: de mossen. Daarvan is een groot aantal soorten gespecialiseerd in het bevolken van pionierssituaties. De variatie wordt dan met name bepaald door de stikstofrijkdom en de mate van vochtigheid. De beroerde veldjes zijn vaak droog en stikstofrijk en soms geheel purperachtig gekleurd door het Gewoon purpersteeltje (Ceratodon purpureus). Verder zijn er vaak een aantal knikmossen (Bryum sp.) en Gewoon krulmos (Funaria hygrometica) te vinden.
Veelzijdigheid
Het leuke van die beroerde veldjes is dat ze vaak erg veelzijdig zijn, ook al zijn het vaak de ‘gewone soorten’. Er zijn vele soorten te vinden en zijn dan ook vaak heel fijn om bijvoorbeeld de soortenlijst bij een inventarisatie eens goed aan te vullen. Nooit geteld eigenlijk, maar zonder deze habitats mis je zomaar 50 soorten planten op je streeplijst, in stedelijk gebied en tevens daarbuiten eigenlijk. Bermen en taluds zijn vaak refugia voor veel soorten.
Daarnaast zijn deze habitats ook van groot belang voor diverse soorten graafbijen. Een bekende is de aggregatievormende Grijze zandbij, maar ook de Grasbij en diverse andere soorten insecten vinden er hun thuis.
Bovenstaande foto is dan wel weer een heel bijzondere. Grasbijen die ‘de liefde bedrijven’ op een bloem van de Weidegeelster. Deventer is gezegend met een groot aantal plekken met Weidegeelster, een soort die eveneens best tegen wat beroering en betreding kan. En dan met de eerste Grasbij van het jaar erop… Mooie momenten zijn dat.
Het thema ‘beroerde veldjes’ is absoluut niet uitputtend behandeld en er zijn veel soorten planten niet genoemd. Daarom nog wel vaker een bijdrage over die veldjes, overhoekjes en bermen.
