Moerasspirea – Geurige luchtverfrisser en pijnstiller

Je zult Moerasspirea (Filipendula ulmaria) niet tussen de straatstenen of op muren vinden maar je hoeft ook niet uit wijken tot een echt moerassige omgeving om de plant te vinden. Het woord moeras in de naam verwijst naar een vochtige omgeving en spirea verwijst naar de spiraalvormige zaden. Binnen de stedelijke omgeving is het niet moeilijk Moerasspirea te vinden. Je vind de plant in slootjes langs sportvelden, op de wat vochtige grond in parkjes en vaak in een wat ruigere omgeving. Als je in deze tijd van het jaar op je dagelijkse wandeling goed om je heen kijkt zie je zeker op vele plekken de helder witte bloemtuilen staan.

Als je op de wat vochtige plekken je omgeving scant vallen vooral de bloemen van Fluitenkruid (Anthriscus sylvestris) en Moerasspirea op. Er is een belangrijk verschil in bloeiwijze. Het Fluitenkruid behoort tot de schermbloemenfamilie, wat aan de bloeiwijze goed te zien is. Moerasspirea behoort tot de rozenfamilie. De talrijke bloempjes van Moerasspirea staan niet in een scherm maar in een asymetrische tuil. Bij een tuil is sprake van een bloeiwijze waarbij de bloemstelen in lengte verschillen. De onderste zijn langer dan de stelen daarboven. Naar de top van de bloeiwijze toe worden ze steeds korter. Daardoor staan uiteindelijk alle bloemen ongeveer op dezelfde hoogte.

Zolang de mensheid bestaat heeft zij planten onderzocht op voedingswaarde, giftigheid, geneeskrachtige werking en toepassingen in de huiselijke omgeving. Moerasspirea verspreid, vooral tegen de avond, een aangename honingachtige naar amandel neigende geur. Daarom werd de plant in het verleden vaak op houten -, tegel-, en lemen vloeren gestrooid om ze een aangename geur te bezorgen.

In de kruidengeneeskunde is Moerasspirea zeer bekend. Daarbij gaat het vooral over de werkzame stof salicylzuur dat uit de plant gewonnen kan worden. Al 2000 jaar voor Christus gebruikten Assyriërs wilgenbladeren voor de behandeling van pijnlijke gewrichten en uit geschriften is ook bekend dat de oude Egyptenaren het gebruikten voor pijn en ontstekingen. De werkzame stof in wilgenbladeren en wilgenbast is salicine. Deze stof komt ook voor in Moerasspirea. Door de suiker in salicine te verwijderen ontstaat salicylzuur. Dit vormt de basis van het door de firma Bayer ontwikkelde aspirientje.

De bloemtuilen van Moerasspirea zijn zeer gewild bij insecten. Bijen, hommels, vliegen en allerlei soorten kevertjes bezoeken de bloemen veelvuldig. Dat is niet vanwege de nectar want dat produceren de bloemen niet. De insecten komen af op het rijkelijk aanwezige stuifmeel.

Opmerkelijk aan Moerasspirea zijn de vruchtjes. Zij zijn kaal en schroefvormig om elkaar heen
gedraaid tot kleine bolletjes. Dat is anders bij de zeldzame, soms uit tuinen verwilderde Knolspirea (Filipendula vulgaris) waarvan de vruchtje recht en behaard zijn.

Op de pagina’s Stadsplanten van Amersfoort proberen wij vooral aandacht te geven aan planten die algemeen voorkomen in een bepaalde tijd van het jaar. Dat geeft de grootste kans dat de beschreven plant eenvoudig op dat moment gevonden kan worden in de eigen omgeving. Daarnaast melden wij uiteraard ook vondsten van bijzondere, zeldzame planten.
Joop de Wilde